ДИЈАЛОГ!

ДИЈАЛОГ

…Како член и свештеник на православната Црква верувам оти Црквата, внатре во која сум крстен и пораснат е Црква, вистинска Црква, единствена вистинска Црква.

А верувам во тоа од многу причини:

од мое лично убедување и заради највнатрешната потврда на Духот кој дише во Тајните на Црквата и заради сето она што е можно да го дознаам од Писмото и од соборното Предание на Црквата.

Така, должност ми е да ги сметам сите останати христијански цркви како непотполни и во повеќето случаи можам да ги определам недостатоците на другите цркви со апсолутна точност…

Знам добро оти со ова мое вреднување многумина христијани нема да се согласат.

Ќе се смета за едно егоистично и суетно тврдење.

Знам добро, исто така, оти многу работи во кои апсолутно верувам не се верувани од сите.

Сепак не гледам никаква причина заради која би требало јас да се сомневам во нив или и самиот да не верувам.

Единствено нешто кое логички ми се наложува да го чинам е да ја исповедам својата вера и да ја изразам на таков начин што моите сиромашни зборови да не ја затемнат вистината. Затоа што сум сигурен оти вистината Божја носи увереност.

отец Георгиј Флоровски

Во Баламанд (Либан), од 17 до 24 јуни 1993 година, имаше средба заедничката Комисија на Теолошкиот дијалог меѓу православните и римокатолиците, под претседателство на Архиепископот Австралиски Стилијанос (Константинополска Патријаршија) и Кардиналот Едвард Касиду.

На овој седми по ред состанок беше донесено и соодветно Соопштение во врска со проблемот на Унијата и воопшто за меѓусебните односи.

Истото е потпишано од претставниците на девет помесни православни цркви:

Константинополската, Александриската, Антиохиската, Руската, Романската, Кипарската, Полската, Албанската и Финската. На состанокот не учествуваа православните цркви од Ерусалим, Србија, Бугарија, Грузија и Чехословачка.

Текстот на Соопштението од Баламанд содржи два дела, Еклисиолошки начела и Практични канони.

Основа на двата дела од текстот е „теологијата на сестрински цркви“ којашто овој пат, за разлика од порано, официјално ни е откриена2 и објавена во сета своја полнота и јасност во параграфот 13:

„Навистина, од почетокот на Сеправославните Конференции и Вториот Ватикански Концил, со повторното откривање и вреднување – колку од православните толку и од римокатолиците – на Црквата како заедница (заемно се откриваат како припадници на „сестрински цркви“; параграф 12 од текстот), коренито се изменија претпоставките, според тоа и темелните ставови.

И од двете страни се признава оти она што Христос ѝ го довери на Својата Црква – исповедањето на апостолската вера, учеството во истите Тајни, пред сè во единствената Тајна на Свештенството што ја совршува единствената жртва Христова, апостолското преемство на епископите – не е возможно да се смета како сопственост на само едната од нашите цркви. Очигледно е дека, во овие рамки, секој вид на прекрстување се исклучува“.

Врз основа на оваа „теологија на сестрински цркви“ – како и во Фреисинг3 (Германија) – Унијата се отфрла како метод на потрага по единството, но само во смисла на насилен, неевангелски метод, како што низ историјата и ја познаваме до денес.

Истовремено, според таа логика (дека сме сестрински цркви), се објавува и признава канонското постоење и слободниот развој на таканаречените Источни католички цркви коишто веќе настанаа преку Унија и се во полна црковна (светотаинска, догматска, управна) заедница со Рим.

Ним им се дава правото и се повикуваат да земат учество во Теолошкиот дијалог „кон воспоставување на полна заедница“ со православната Црква (параграфи 16, 34).

Карактеристичен е параграфот 16:

„Источните католички цркви кои сакаа да воспостават целосна заедница со Римската Столица и да ѝ останат верни на таа црква, ги имаат правата и должностите да бидат поврзани со таа црковна Заедница чиишто членови се.

Начелата кои го определуваат нивниот став кон православните цркви се формулирани од Вториот Ватикански Концил. Тие се веќе спроведени од Папите.

Нивните практични последици ги разјаснија во различни објавени текстови. Следствено, тие цркви би требало да се вклучат – колку на регионално толку и на светско ниво – во дијалогот на љубовта внатре во рамките на заемното почитување и заемната доверба која повторно се воспостави и да земат учество во Теолошкиот дијалог со сите негови практични последици“.

4
Согласно параграфот 14 од текстот на Соопштението, во параграфот 13 е разјаснета причината поради која „православната и католичката црква се признаваат заемно како сестрински цркви“.

Значи, потребна е теолошка анализа на параграфот 13, кој е камен темелник на целиот текст.

Се подразбира дека само зависно од неговата согласност со Православното Предание би можело да биде прифатено или би се отфрлило Соопштението од Баламанд.

Новината којашто најмногу го привлекува нашето внимание е фактот што во параграфот 13 од текстот се изедначуваат и поистоветуваат Римокатоличката црква и православната.

И двете се претставуваат како чувари и носители на вистинска апостолска вера и апостолско преемство (наследство) и како причесници на истите Свети Тајни, а пред сè на единствената тајна на Свештенството низ која се совршува единствената жртва Христова, што значи Божествената Евхаристија.

Едноставно речено, дека и двете, како вистински сестрински цркви, ја сочинуваат едната, Света, Соборна и Апостолска Црква.

За нас православните, поучени во Преданието од словото на свештеномаченикот Иринеј Лионски и другите отци на Црквата, постои едно нераскинливо, совршено единство и благодатно поистоветување меѓу вистинската Црква, вистинската вера (Православието) и вистинската Евхаристија.

Ова православно учење ќе биде наш главен критериум во понатамошната теолошка анализа на параграфот 13.

Но најпрвин, каков е односот меѓу Вистината, Црквата, Евхаристијата и Православието?

Она за што сега накратко ќе проговориме според нашите сили е Живата Вистина која ни е откриена во личноста и делото на воплотениот Син Божји, Богочовекот Исус Христос (Јован 1, 18).

Научени опитно во Светото Предание, познавме дека вистината не е идеја или теорија или философија или нешто друго слично, само човечко, создадено и променливо.

Вистината пред сè е предвечна Божествена Личност.

Отецот е Вистина, Синот е Вистина, Светиот Дух е Вистина.

Секако, нема три апсолутни Вистини туку само една, бидејќи еден е Бог и Отец и бидејќи трите конкретни Личности (ипостаси) на Света Троица кои постојат во совршено единство и истоветност на суштината, волјата и енергијата не се три, туку еден Бог.

Но вистина ја нарекуваме и една од несоздадените, причесни и обожителни светотроични енергии.

Како што нè поучува богонаучениот Григориј Палама, имињата со кои Богочовекот Исус Христос се нарекува Себеси во Светото Евангелие – Светлина, Живот, Вистина и други – се имиња на Неговите несоздадени енергии.5

Вистината, како една несоздадена и причесна од страна на човекот лична енергија Божја, неразделливо се дели од полнотата на Божеството и истовремено се поистоветува со неа.

6 Оваа полнота на несоздадена енергија Божја, телесно пребива во Личноста на Господ Исус Христос. Богочовекот Христос е воплотена Ипостасна (ενυποστατος) Вистина:

Јас сум Вистина (Јован 14, 6).

Затоа вистината не постои ниту пак може да постои надвор од Личноста Христова, надвор од Неговото богочовечко тело, Црквата.

Секако ниту пак постои друг начин и место на причестување со неа освен во Црквата.

Христос е глава на Своето лично и соборно Тело – Црквата, а верните се Тело Христово и членови меѓу себе.

Полнотата и поистоветувањето на Црквата со Телото Христово се остварува и се открива на Светата Евхаристија (Литургија) во собраниот народ Божји околу неговиот помесен Епископ.

Верните во Светата Евхаристија, иако мнозина, стануваат едно тело, воскреснато и вознесено Тело Христово. Светиот Апостол Христов Павле, вели:

Чашата на благословот која ја благословуваме не е ли заедница на Телото Христово?

Лебот кој го прекршуваме не е ли заедница на Телото Христово? Зашто еден е лебот, едно тело сме многуте, зашто сите од еден леб се причестуваме (1 Кор. 10, 16 – 17).

Во Светата Евхаристија Богочовекот Христос највистински е присутен, смирено принесувајќи им се на верните во сета Своја полнота.

Црквата остварена во Светата Евхаристија (принесена од еден Епископ) е Црква Божја во сета своја полнота.

Во полнота на благодат, вистина, слобода, љубов и напросто во полнота на сите богочовечки дарови потребни за спасение и обожение на човекот.

Заедницата и единството во кое верните низ Светата Евхаристија стапуваат со Христа Бога и меѓу себе е единство длабоко онтолошко (зашто благодатно), кое го ослободува човекот од занданите на времето и просторот.

Причестувајќи се, во Христа, со несоздадената светотроична благодат (или енергија) ние, иако по природа смртни и ограничени стануваме благодатно беспочетни, бесмртни и насекаде присутни.

Стануваме ‘Божји чеда’ и ‘богови по благодат’.

Целиот човек во Црквата се исцелува, се ‘обожува’; и умната и разумна душа и телото. Умот озарен однатре од несоздадената светлина доаѓа во познание на својот Творец.

Смртта е победена од новото Битие – Црквата, од новиот живот – соборниот. Човекот ја наоѓа смислата и полнотата на своето постоење во вечно лично восовршување и радост – во лична заедница со Троичниот Бог и својот ближен.

Црквата, особено во Светата Евхаристија, ни се открива како заедница на ‘обожение’.

Неслиеното и неразделно соединување на Божјата и човековата природа и општењето на нивните својства во едната Ипостас Христова е основа и извор на ‘обожението на човекот’.

Со други зборови – на благодатно соединување и личен однос на Света Троица со човекот. Затоа, после спасителниот домострој во Телото на Синот Божји и Светата Педесетница, Вистината не е веќе нешто трансцедентно, одондестрано на човекот.

Таа е Откровение Божјо толку колку и причест од страна на човекот со ‘обожителната’ благодат или несоздадената и лична енергија Божја.

Троичниот Бог во Црквата, Телото Христово, лично му се открива на човекот во Својата несоздадена енергија, а човекот слободно и љубовно причестувајќи се со несоздадената енергија лично се сретнува со Бога.

Следствено, Вистината како богочовечка тајна на лично Откровение Божјо и лично причестување и заедница на човекот со Бога се поистоветува со Црквата и се остварува и открива само во неа, низ Светите Тајни и добродетели на Светиот Дух.

Затоа, вистина говори Свети Григориј Палама кога вели дека:

„…оние што ѝ припаѓаат на Христовата Црква ѝ припаѓаат на вистината, а оние што не ѝ припаѓаат на вистината ниту на Христовата Црква не ѝ припаѓаат“.7

Познанието на откриената Вистина во Православното Предание е ‘познание-заедница’, причест во Вистината и причест со Вистината.

Отците најпрвин опитно и свесно ја познаа Вистината, а потоа богословски прословија и сведочеа за неа. Кога беше потребно и до маченичка смрт.

Благодатен плод од овој опит (откровение – причест) е и вистинската вера (Православието).

Тоа се богочовечките догми на Црквата кои ги формулираа Светите богоносни отци на Светите Вселенски Собори.

Црквата е чувар на полнотата на Вистината (всушност таа самата е Вистина), а Светите Вселенски Собори се органи низ коишто се пројавува безгрешноста на Црквата, нејзината вистина објавена во Светите догми.

Благодатната содржина на догмата егзистенцијално се доживува само во Црквата. Догмата во Црквата е начин на живот и сведоштво на живот и секогаш има непосредно и решително влијание врз нашето личносно постоење.

Догмата е неразделна од аскетско-исихастичкиот и светотаинскиот живот на Црквата.

Не постои расцеп во животот на Црквата. Сè е неразделно соединето и проткаено со светотроичната несоздадена енергија или благодат.

Црквата, Евхаристијата и Православието постојат во меѓусебно сведоштво и единство. Црквата е вистинско Тело Христово.

Евхаристијата е вистинска Литургија, вистинско дело или пракса на Црквата која го опфаќа, одржува и восовршува целиот нејзин соборен начин на постоење.

Православието е вистинска вера на Црквата, плод на нашата свесна благодатна заедница со Бога, на нашето боговидение. Суштинска промена или одземање на само еден од овие три основни чинители на христијанскиот живот, сведочи за непостоење и на останатите два и го оневозможува нашето во Христа спасение, ‘обожение’.

И да заклучиме, Секоја промена пак во животот на Црквата најпрво и најлесно се забележува и се одразува во догмите и во формулирањето на верата.

не постои Црква без Евхаристија и Православие,

Евхаристија без Црква и Православие,

ниту Православие без Црква и Евхаристија.

Во светлина на погоре реченото јасно е дека за постоење на вистинско, онтолошко (благодатно) единство помеѓу православната Црква и римокатолиците, потребно е и единство во верата, и тоа единство во вистинската вера. Единството во вистинската вера е заедничарење во иста несоздадена благодат.

За жал, единство во верата не постои меѓу нас.

Тоа го признаваат и потпишувачите на заедничкото Соопштение од Баламанд во неговиот параграф 15.

Од една страна се тврди дека сме „сестрински цркви“, од друга се признава дека не постои согласност во верата. Во ова се состои големата противречност на Соопштението во однос на Православното Предание.

Еве што се вели во параграфот 15 :

„Проблемот што се поставува е како ќе го оствариме заеднички она што Христос го сака за Своите и планот Божји за Црквата Своја, и тоа низ едно заедничко барање на црквите меѓу себе и за полна согласност за содржината на верата и нејзините последици.

Овој обид продолжува во рамките на денес започнатиот дијалог“.

Единство не постои, но и разликата во верата меѓу православните и римокатолиците е навистина голема.

8 И да се потсетиме, римокатоличките догми како Филиољуе, создадената Божја благодат (поистоветувањето на суштината и енергијата во Божјото Битие), првенството и безгрешноста на римскиот папа, чистилиштето, бессеменото зачнување на Богородица и другите новотворенија во Светите Тајни, во богослужбите, во црквената организација и живот, суштински се разликуваат од Православната Вера и Предание.

Овде не е време и место да навлегуваме во теолошка расправа за разликите, бидејќи нив параграфот 15 ги признава.

Тука ќе наведеме дека разликата е таква што само Filioque коешто се однесува на монархијата во Божеството не само лексички туку и логичко-догматски во тој степен ја оразличува и ја променува непроменливата и непреправливата вера на Црквата, (што) ја чини заедницата меѓу Рим и (православниот) Исток невозможна“.

9 Боговидецот Свети Григориј Палама знаејќи од жив опит дека познанието на Вистината, на вистинската вера, има битијно-егзистенцијално, сотириолошко значење, а не само логичко-разумско, теориско, строго им се обраќа на римокатолиците

„Никогаш вас нема да ве примиме како заедничари додека за Духот велите дека и од Синот происходи“.

10
Со наитието на Светиот Дух Господ на денот на Светата Педесетница во Ерусалим, Црквата се здоби со полнотата на Божјото Откровение

. Не постои квалитативно или квантитативно збогатување на Откровението, некое „ново“ и „поинакво“ или „пополно“ знаење за Вистината од она што им се даруваше на Апостолите, што го наследија и сочуваа отците и од нив ние до денес.

Можен е само историско-догматски развој во формулирање на непроменливото Божјо Откровение на веќе даруваната Вистина, и тоа обично како плод од борбата со ересите и како одговор на проблемите во светот во којшто живееме.

Воведување и проповед пак на други догми, на друга вистина, „нова“, „различна“ или „пополна“ од онаа што ѝ е позната на Црквата, е сведоштво на друг живот и врз него заснован опит, туѓи на благодатниот живот и опит на Црквата.

Имајќи го сето ова предвид, еден православен теолог ќе напише:

„Само Црквата Негова (Христова) ја чува вистината и единствено таа ‘со мечот на Духот’ право управува со словото на вистината.

Секоја измена и преиначување на таа вера или предание на Евангелието, Божествениот Апостол ќе го означи како проповед на „друг Исус“ и следствено на „друг Дух“, на „друго Евангелие“ (2 Кор. 11, 4) што значи на „друга Црква“.

11 Би додале – и на „друга благодат“. Во суштина ваков е ставот на православната Црква и нејзината теологија кон Filioque и воопшто кон секое преиначување во верата од страна на Рим од времето на Свети Фотиј до денес.

Согласно реченото, за нас православните, како и за нашите отци кои се изјаснија лично но и преку Светите Собори 12, догмите на Римската црква не можат да бидат прифатени како „исповедање на апостолската вера“, како што ги означува Соопштението од Баламанд ниту пак таа црква како сестринска црква, сè додека останува во ерес.

Свети Марко Ефески, еден од отците и заштитниците на Православието, е посебно категоричен, но и денес низ соборниот живот на Црквата благодатно актуелен:

„Ги одделивме нив (римо-католиците) и ги отсековме од заедничкото тело на Црквата…, како оние што веруваат неточно и неблагочестиво и кои неразумно ставија додаток (во Симболот на Верата).

Значи, како од еретици се одвративме од нив и заради тоа од нив се одделивме… еретици се и затоа како еретици ги отсековме“.13

Овие зборови на Светите отци не содржат во себе омраза или сотириолошко исклучување, туку се сведоштво на Вистината. Тие се маченички подвиг за зачувување на вистинскиот пат до Бога во Христа Исуса, нашиот Господ.

Денес, православни и римокатолички богослови – и покрај спротивното сведочење на отците, на Светите Синоди и на низвремениот (историско-благодатен) опит и памтење на Црквата Божја – во рамките на Теолошкиот дијалог се откриваат еден со друг како припадници на „сестрински цркви“, го признаваат и потпишуваат тоа јавно.

По сè изгледа дека станува збор за дијаметрално различен приод и разбирање на црковно-историската стварност меѓу отците и некои современи православни теолози.

Како да е загубено соборното и благодатно чувство дека само православната е една, Света, Соборна и Апостолска Црква.

Како да станавме бесчувствителни за благодатното присуство на отците и за заедницата во соборно-евхаристискиот живот на нашата Црква со нив, кои нè патеводат низ темните патеки на овој свет и век.

Како нивниот татковски, но авторитетен глас да не допира веќе до нас.

Како да не е во нас едно срце и една душа и еден ум со отците наши – Христов ум.

Ако не се потпреме на отците, тие богослови на предвечната светлина и богослови озарени од неа однатре, на кого да се надеваме?

Зар нашите срца се ‘отворени и очистени’ како нивните низ секојдневен макотрпен подвиг?

Зар ние се здобивме со нивниот благодатен опит на лично боговидение низ аскетско-исихастичкиот и светотаински живот на Црквата?

Зар ние ја имаме нивната маченичка љубов кон Црквата Божја и нивната пастирска грижа и за самите тие еретици?

Овој обид за „соединување на црквите“ без единство во верата сè повеќе и повеќе нè потсетува на обидот на философот Варлаам Калабриски „…кој како пратеник на автократот (од Константинопол), во својата беседа изговорена пред римскиот папа Бенедикт XII, изјави дека соединувањето може да биде постигнато врз основа на заедничката вера во Света Троица.

Што се однесува пак до Filioque, и двете страни нека си го задржат своето учење, а мудрите ако сакаат нека се расправаат за тоа“.14

Кого ќе го следиме: Свети Григориј Палама или Варлаам?

Соединувањето на црквите коешто случајно би се постигнало без единство во верата (што значи надвор од несоздадената, ‘обожителна’ благодат на Вистината којашто и ја сочинува секоја вистинска заедница и единство), би било само единство заробено во времето и просторот и осудено на смрт и распаѓање.

Тоа единство би останало без низвремената (την διαχρονικην), натприродна, благодатна, светодуховска заедница и проникнување и без есхатолошки димензии и перспектива.

Тоа единство со ништо не би го сведочело спасителното единство ‘по икона и подобие’ на единството и заедницата на Света Троица, нашиот Бог, така што би го оневозможило бескрајниот раст и восовршување, ‘обожение’ на човековата личност и заедница.

Ова длабоко битијно единство на Црквата, коешто нè ослободува од ограничувањата на времето и просторот, се остварува, опитно се доживува, предвкусува и исполнува, се открива, како што погоре веќе стана збор, во тајната на единството, во тајната на самата Црква во Божествената Евхаристија.

Секоја помесна православна Црква посебно, но и сите заедно, низ својот домашен Епископ во Светата Евхаристија, благодатно се проникнуваат и поистоветуваат меѓу себе и не сочинуваат ништо друго освен една, Света, Соборна и Апостолска Црква.

Односно, сите помесни православни цркви во Светата Евхаристија се поистоветуваат со Телото Христово, што значи и со првата Црква Божја основана во Ерусалим и со есхатолошката Црква во Невечерниот Ден на Царството на Отецот и Синот и Светиот Дух.

Само овие цркви навистина се и можат да се наречат сестрински цркви, зашто меѓу нив постои не само единство во верата туку и единство како харизматско (благодатно) битијно поистоветување и проникнување.

Ваквото светотаинско единство меѓу православната Црква и инославниот Рим веќе десет векови не постои ниту во пракса ниту теоретски, предизвикувајќи голема болка кај сите нас.

Како што заклучивме, ереста во догмите, согласно православното еклисиолошко видување, одвојува од Црквата и следствено од Божествената Евхаристија.

Затоа е оневозможено светотаинско заедничарење (интерцоммунион) со неправославните.

Неправославните епископи, свештенство и народ, според Светите канони не се спомнуваат во Светата Литургија, не е дозволено нивно присуство во храмот за време на совршувањето на Светите Тајни ниту пак можат да бидат причестени со Телото и Крвта Христови.

Заради сето тоа, неправилно и без вистинска содржина е користењето на православната евхаристиска еклисиологија15 од страна на православните во Теолошкиот дијалог со римокатолиците, како оправдување во потрага по единството или во случај на едно во иднина постигнато единство.

Досега напишаното за неразделното благодатно единство меѓу вистинската Црква, вистинската Евхаристија и вистинската Вера (Православието), накратко но јасно ни се открива во ‘тајната на апостолското преемство на епископите’.

Апостолското преемство истовремено е и подучување и Предание на вистинската вера (на вистината) и светотаинско Предание, што значи совршување на Божествената Евхаристија и другите Свети Тајни, ‘раздавање на благодатта’.

Вистината на Црквата пак (вистинската вера) е несоздадена и ‘обожителна’ благодат и дар (харизма) Божји и е суштински неразделна од светотаинскиот (харизматичниот) живот на Црквата, неразделна е од благодатта на Светите Тајни.

Затоа, не е возможно апостолското преемство коешто се состои од овие два неразделни чинители на животот на Црквата да е сопственост и на неправоверната Римокатоличка црква каква што ни ја претставува Соопштението од Баламанд во својот параграф 13.

Очигледно е дека во овие рамки Крштението на римокатолиците кога се обраќаат во Православие е потребно, како што е пракса и до ден денес на Света Гора и на други места низ Православието.

И на крајот, покрај нашето позитивно вреднување на делото и на потребата од Теолошкиот дијалог и нашата почит што ја негуваме спрема православните учесници во него, треба да бидеме искрени и да исповедаме дека православниот народ Божји многу го загрижува и обеспокојува заедничкото Соопштение од Баламанд, зашто во него, како што видовме, се присвојуваат теолошки неправославни и еклисиолошки противречни ставови.

Соопштението е испреплетено и со историски неточности и заокружено со неприфатливи практични правила на коишто нема да се задржиме, а се во духот на “теологијата на црквите сестри„.

Денес, кога сè уште не гледаме никаква позитивна промена во ставот на Ватикан15, не можеме ништо друго, освен согласноста постигната во Баламанд да ја сметаме за релативизација на Вистината.

Теолошкиот дијалог пренесен така од онтолошко на психосентиментално или на политичко ниво, постојано губи од својата сериозност во нашите очи.

Православните богослови потписници на Соопштението и покрај нивната искрено веруваме добра намера, се судираат со соборното Православно Предание и помнење дека Една, Света, Соборна и Апостолска Црква е единствено Православната.

Од православна гледна точка неразбирливо е и невозможно да биде прифатено едно такво решение од страна на Светите Синоди на помесните цркви16, па дури и од страна на црквите чиишто претставници го потпишаа Соопштението.

Секое признавање на Црква и во неа Света Евхаристија без постоење на вистинска вера, како што е случајот со Ватикан, би било неправославно учење, пород на конфесионалниот синкретизам и еклисиологија – забуни кои денес се јавуваат како негативен елемент во Икуменското движење.

Од погоре реченото очигледно е оти каква и да е согласност или соработка или соединување со римокатолиците – кое според апостолското и отечкото Предание би било на штета на православната вера – е предавство на Откровението, на подарените од Бога вистинска вера и нов живот чувани во Црквата и ќе предизвика само нови поделби и расколи. Како што е точно забележано:

„Апсолутно ниту една црквено-политичка дејност и пракса во животот на Црквата немаат место во планот на Божјата Промисла ако не се вдахновени одозгора и ако не ги изразуваат во апсолутна верност вистините од автентичното христијанско учење со вечна вредност“.17

Соопштението од Баламанд за сите нас, римокатолици и православни, не е ништо друго освен едно огледало во кое се огледува нашиот неуспех и немоќ да се сретнеме во Љубов и во Вистина.

Новиот Завет на Единиот човекољубец Бог и наш Спасител, Исус Христос, постојано нè повикува сите нас на искрено покајание.

Смислата на ова покајание се оличува во зборовите на блажениот отец Георгиј Флоровски:

„Соединувањето на Христијаните за мене не значи ништо друго, туку сесветско враќање во Православие“.18

За римокатолиците тоа не е едно слепо, принудно и понижувачко враќање во некоја Источна Црква којашто наизглед е составена од неколку помесни национални цркви, туку пред сè е едно накалемување на илјадагодишните православни корени од нивниот крај и култура.

Не промена на црква, туку премин (пасха) од еден дел откинат од едната, Света, Соборна и Апостолска Црква во нејзината полнота.

А римскиот Папа повторно би бил прв меѓу еднаквите.

Православните помесни цркви се повикани во овој свет да сведочат не само за единство во вера, туку и за единство во љубов.

Православните епископи и свештеници по сè изгледа сè уште не можат да се ослободат од искушението на етнофилетизмот во Црквата, што претставува ерес во пракса, и тоа најголема.

И денес зборовите на Светиот Апостол Павле не се запазуваат и не се живеат доследно:

Нема веќе ни Јудејци, ни Елини, ни роб, ни слободен; нема машки пол, ни женски; зашто сите вие сте едно во Христа Исуса (Гал. 3, 28).

Како евхаристиска заедница православната Црква треба да ги надмине поделбите предизвикани од црквениот национализам – како стварност која му припаѓа на паднатиот свет – и да ги соедини вака разделените православни браќа во искрена саможртвена љубов.

Затоа, за нас православните покајание значи враќање кон евхаристиско-исихастичкиот начин на живот и подвиг на нашата Црква, што е самата срж на Православното Предание.

Без ‘очистување на срцето’ не постои ни чувство на соборно-евхаристискиот живот на Црквата, ни познавање на нејзините граници, ниту пак сведоштво на светотроичниот начин на постоење во историјата (Јован 17, 21), ниту срце коешто согорува од љубов за целото создание, ниту пак ќе го пронајдеме патот кон нашите загубени браќа.

Единството е дар кој Троичниот Бог им го открива на ‘чистите по срце’.

Митрополит Наум Струмички

Source: https://pokajanie.mk/2020/10/07/29569/