Слепченскиот апостол – најстар зачуван препис на Кирилометодиевиот превод на апостолот

Example User · 1 month ago

    3 minutes, 16 seconds


Слепченскиот апостол е еден од најзначајните книжевни споменици, не само од богатата ракописна збирка на Слепченскиот книжевен центар туку и општо во славистиката. Тој претставува најстар зачуван препис на Кирилометодиевиот превод на апостолот пишуван со убаво кирилично писмо врз пергамент.
Ракописот е интересен пример на византиско-словенски палимпсест, односно словенскиот текст на апостолот, кој според палеографските особености е пишуван во 11 век, има старогрчки текст, житие на Св. Јован Златоуст на Свети Симеон Метафраст од 10 век, кој најверојатно поради неупотребливост е искористен за препис на апостолот. По содржина е полн апркаосен (изборен) апостол, кој во последните 29 листа содржи месецослов, со апостолски чтенија за секој ден од годината, при што се употребени словенските имиња на месеците.

Тој е богато илуминиран со иницијали во геометриски и тератолошки стил од типот на т.н. народна тератологија, од кои повеќето претставуваат оригинални креации, кои според познатиот научник од областа на древната славјанска уметност, академик Т.И. Буслаев, се исклучително важни за историскиот развој на славјанскиот орнамент воопшто. Пишуван е од двајца книжевници. Едниот пишувал со крупен устав, благо наклонет надесно, другиот со ситен устав со исправени букви.
Писмото е кирилично, односно преписот е транскрипција од глаголичниот превод на апостол на светите Кирил и Методиј, на реформираното словенско писмо – кирилица, кое е создадено од Константин Преславски на основа на грчкото писмо, односно кон 24-те букви од грчкиот унцијал се додадени 14 (всушност 12) букви од глаголицата, за бележење на специфичните словенски гласови, кои според зборовите на Црноризец Храбар и не можат да се пишуваат со грчки букви.

Која била всушност причината за реформирање на оригиналното македонско словенско писмо – глаголицата, која претставува самостоен и доследен графички систем направен на основа на македонски дијалектен говор од околината на Солун?
Тоа е типично христијанско иконично писмо, кое во себе содржи длабока христијанска симболика и семиотика. Според зборовите на академик Ѓеорѓи Поп Атанасов, за разлика од Бугарија, каде што употребата на глаголицата уште од почетокот била отфрлена, во Македонија во времето на Св. Климент, глаголицата се употребувала како единствено словенско писмо, а подоцна до 13 век се употребувала паралелно со кирилицата, која постепено почнала да добива статус како официјално писмо кај православните Словени на Балканот.

При преписите, глаголичните текстови биле транскрибирани со кирилица (како што е случај со Слепченскиот апостол), но архаичните кирилометодиевски јазични особености главно се пазеле не само во најстарите кирилични преписи туку и во подоцнежните. Кирилицата била построена врз истиот принцип како глаголицата, еден знак за еден глас. И, иако со изменет надворешен вид, буквите во кирилицата се со исти словенски називи како кај глаголицата.

Д.Ст.

Зошто исчезнала глаголицата?



Кирилицата била протежирана од државната власт, особено за време на второто Бугарско Царство. Кнезот Симеон, иако бил восхитен од мисијата на солунските браќа, со радост ги прифатил Методиевите ученици, но не и нивната глаголица. За него грчкиот алфабет како симбол на византиската култура бил мерило за културните вредности. Затоа тој го прифатил Кирлометодиевото книжевно наследство, но побарал надворешниот вид на писмото да се приспособи кон формите на грчкиот алфабет. За него глаголицата била нејасна, таинствена и поради тоа отфрлена. Се претпоставува дека кнезот Симеон прво на Св. Климент му предложил да ја изврши таа работа, но откако тој го одбил како верен Кирилометодиев ученик и поборник на глаголицата, нашол таков исполнител во лицето на Константин Преславски. Се претпоставува дека, всушност, Св. Климент од таа причина е протеран во Кутмичевица, Македонија, каде што наоѓа слободно тло за ширење на Кирилометодиевото дело со глаголица. Во Радиновото евангелие од 13 век, кое потекнува од Слепченскиот манастир, а сега се наоѓа во Збирката на Алексеј Хлудов бр. 13, се наоѓаат последните траги на глаголичното писмо.

Апостолот до средината на 19 век се наоѓал во манастирот „Св. Јован Претеча“ во Слепче, но потоа бил отуѓен и денес се наоѓа во три држави – Украина, Русија и Бугарија, односно во пет библиотеки. Сестринството и игуменот Серафим извршија негова репатријација и денес апостолот во дигитална форма во целост се наоѓа во Слепченскиот манастир.

 

https://www.novamakedonija.com.mk/pecateno-izdanie/slepchenskiot-apostol-najstar-zachuvan-prepis-na-kirilometodieviot-prevod-na-apostolot/

 

 

 

Source: https://preminportal.com.mk/duhovnost/manastiri-i-crkvi/25175-slepchenskiot-apostol-najstar-zachuvan-prepis-na-kirilometodieviot-prevod-na-apostolot

Share:

Example User

Placeat id pariatur et eos et nostrum. Voluptas cupiditate non sunt. Iusto impedit dolorum eaque deleniti molestiae numquam praesentium. Voluptas eligendi nulla quo ipsa dicta maiores accusamus. Voluptate impedit et voluptas id magni. Magnam vero autem autem accusantium nesciunt. Sunt ad quas atque aut dolorum. Voluptatibus similique quidem culpa cumque quia officiis nisi.

All author posts

Related Posts

Image Description
11 months ago

Протојереј Андреј Ткачјов - Ти дојде!

Искрено да Ти кажам, без Тебе ми е многу лошо. На масата има сè, другар ми дојде на гости. Има и пиво. Сувите дрва крцкаат во каминот, најмалата ќерка си игра наземи, синовите цртаат бродови. Надвор паѓа снег. Што уште му треба на човека за да биде среќен? Но јас искрено Ти велам, без Тебе ми е мног...

Image Description
4 years ago

Ретроспектива (2005-2020):„ Покајанието почнува од јазикот - Старец Сампсон (Сиверс)-6

  Додека јазикот не е зауздан, нема ништо од покајанието. Јазик во домот, јазик на работа, јазикот насекаде. Објавете скржавост на јазикот. Секој нека знае од каде треба да почне...      Вие кажувате (многумина од вас) дека мислите ве вознемируваат. Не може да се војува против...

Image Description
11 months ago

Колку е тежок гревот за непочитување на нашите родители? (Филарет Московски)

ПОЧИТУВАЈ ГО ТАТКОТО СВОЈ И МАЈКАТА СВОЈА ЗА ДОБРО ДА ТИ БИДЕ И ДОЛГО ДА ПОЖИВЕЕШ НА ЗЕМЈАТА. – ПЕТТА ЗАПОВЕД За петтата заповед 550. Што нѐ учи Светото писмо за начинот на кој треба да се однесуваме кон родителите? Петата заповед пропишува особени должности за нашиот однос кон родителите, имено, та...